Pareidolia (Yunancadan, para-yanlış, eidolon-görüntü)
Hayal meyal, belli belirsiz bir stimulusun net ve kesin olarak algılanması ilüzyonu. Bulut, dağ, tepe, ağaç gibi doğal nesnelerdeki karmaşık desenleri biliçaltından alışık cisimlere hatta kutsal kişi ya da sembollere benzetmeye "pareidolia" deniliyor.
Bir çeşit algıda seçicilik. Tam olarak yanılsama değildir. Ama görülen şekli, duyulan sesi kendine göre yorumlamaktır.
Mars yüzeyindeki surat, Dumanların içindeki yüz imajı çok güzel örnekler. Bulutlardan şekiller çıkarmak, nesnelerden insan yüzüne benzetilen görüntüleri fotoğraflamak gibi günlük telaşların yanı sıra; dini inanç kaynaklı, üzerinde Arapça Allah yazısı olduğu, İsa Mesih’in yahut Meryem Ana‘nın resmedildiği düşünülen nesneleri aramak; hatta işi abartıp, tersten dinlendiğinde belli mesajlar içerdiğine inanılan müzik yapıtlarını bir kriptolog edasıyla incelemek, çıkarımlarda bulunmak da hep bu Pareidolia hadisesinin belirtileridir.
Kaset tersten çalındığında bir şeyler anlamak ta buna başka bir örnek; anlıyoruz ki sadece görüntüler değil, sesler de pareidolia nın konusu olabiliyor.
İnsan beyninin işleyişi hakkında önemli bir ipucu,klinik durumlarda, kişinin iç dünyasını (!) anlayabilmek için bu durum psikiyatri tarafından kullanılır, hepimizin bildiği Rorschach mürekkep lekesi testi gibi.
Carl Sagan bu hadiseyi, yani bildiğimiz objelere benzetme hadisesini, beynin garip sistematiğine bağlamıştır. Amerikan kozmolog ve yazar Sagan,pareidolianın bir hayatta kalma aracı olduğunu belirtmiştir.Zira insanlar, bildikleri objeleri görsel olarak tanımak için belli noktaları referans alırlar ve gerisine dikkat etmezler..
Bazıları bu tür durumları ikon olarak tanımlayıp, oluşumlara da “mucize” demekten çekinmez. Hatta duş perdesindeki şekle bakıp Lenin’i gördüğünü iddia edenler de olmuştur.
Salvador Dali, bu olayı bir adım ileri götürmüş, adına paranoyak kritik metod dediği bir yöntemle sanatını icra etmiştir. Dediğine bakılırsa; “kişi gerçek dünyada algıladığı gerçeklikten farklı bir gerçeklik yaratabilir ve bunu sanata yansıtmak da mümkündür”
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder